Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı, genellikle bir psikiyatrist tarafından kapsamlı bir değerlendirme sonucunda konur. Bu değerlendirme süreci, şu adımları içerir:
1. Detaylı Öykü Alma
- Uzman, çocuğun ya da yetişkinin yaşam öyküsünü alır.
- Ayrıca aile, öğretmenler ve kişinin kendisinden bilgi alınır. Bu öykü, semptomların ne zaman başladığını, hangi ortamlarda ortaya çıktığını ve kişinin yaşamını ne şekilde etkilediğini anlamak için önemlidir.
- Ayrıca ailede DEHB öyküsü olup olmadığını sorgular.
2.Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı için Semptomların Değerlendirilmesi
- DEHB belirtileri Dikkatsizlik, Hiperaktivite ve Dürtüsellik olmak üzere üç ana grupta toplanır. Tanı koyulması için, bu semptomların 6 aydan uzun süredir, kişinin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan şekilde görülmesi gerekir.
- Belirtiler genellikle iki ya da daha fazla ortamda (örneğin, ev ve okul/iş) gözlemlenmelidir.
DSM-5 Tanı Kriterleri:
-
Dikkatsizlik Belirtileri (en az 6 belirti, 17 yaş ve üstü için en az 5):
- Detaylara dikkat etmede zorluk
- Görev veya oyun sırasında dikkatini sürdürmede güçlük
- Talimatları takip etmede zorluk
- Organize olamama
- Görevleri tamamlamaktan kaçınma
- Eşyalarını sık sık kaybetme
- Dış uyaranlarla kolayca dikkat dağılması
- Günlük işlerini unutma
- Hiperaktivite ve Dürtüsellik Belirtileri (en az 6 belirti, 17 yaş ve üstü için en az 5):
- Elleri ya da ayaklarıyla oynama, yerinde duramama
- Uygunsuz durumlarda ayağa kalkma
- Sessiz bir şekilde oyun oynayamama
- Sürekli hareket halinde olma
- Çok konuşma
- Soru tamamlanmadan yanıt verme
- Sırasını beklemede güçlük
- Başkalarının sözünü kesme
3.Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı ve Psikometrik Testler
- Uzmanlar, tanıyı desteklemek için bazı ölçekler veya testler kullanabilir. Bunlar genellikle ebeveynler, öğretmenler ve kişinin kendisi tarafından doldurulan anketlerdir.
- Conners Ölçeği, Vanderbilt DEHB Derecelendirme Ölçeği gibi araçlar yaygındır.
4.Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı ve Fiziksel Değerlendirme ve Diğer Nedenlerin Dışlanması
- Semptomların diğer tıbbi durumlarla (örneğin tiroid bozuklukları, anemi, uyku bozuklukları) karıştırılmaması için fiziksel bir değerlendirme yapılabilir.
- Depresyon, anksiyete, öğrenme güçlüğü gibi durumlar da DEHB ile karıştırılabileceğinden, kapsamlı bir psikiyatrik değerlendirme önemlidir.
5. Uzman Görüşü ve Takip
- Tanı, semptomların kişinin günlük yaşamını, okul/iş performansını ve sosyal ilişkilerini etkileyip etkilemediği göz önüne alınarak konur.
- Tanı konulduktan sonra, tedavi planı belirlenir. Tedavi, genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişikliklerini içerir.
DEHB tanısı konulması karmaşık bir süreçtir ve mutlaka bir uzman tarafından yapılmalıdır. Eğer DEHB şüphesi varsa, bir uzmana danışmak ilk adımdır.
