Alzheimer hastalığı, nörodejeneratif bir hastalık olup, sinir hücrelerinin ölümü ve beyin dokusunun kaybı ile karakterizedir. İlk kez 1906 yılında Alman nörolog Alois Alzheimer tarafından tanımlandığı için bu ismi almıştır. Esas olarak, Alois Alzheimer, bir kadın hastayı inceleyerek hastalığın klinik özelliklerini tanımladığı bir vaka yayınladı. Bu vaka raporu, hastanın bellek (hafıza) kaybı, bilişsel bozukluklar, davranış değişiklikleri ve otopside beyinde anormal protein birikimlerinin bulunması gibi semptomları içeriyordu.
Tarihçesi
- 1906: Alois Alzheimer, hastalığı tanımladığı vaka raporunu yayınladı.
- 1980’ler: Alzheimer hastalığı, nöroloji ve psikiyatri alanında daha fazla ilgi çekmeye başladı ve tanı kriterleri geliştirildi.
- 1990’lar: Bilim insanları, Alzheimer hastalığının beyindeki patolojik değişiklikleri daha iyi anlamaya başladılar. Özellikle beta-amiloid plaklar ve tau proteini içeren nörofibriler demetler gibi anormal protein birikimlerinin hastalığın anahtar rol oynadığı keşfedildi.
- yüzyılın başları: Alzheimer hastalığının risk faktörleri, genetik yatkınlık ve yaşla ilişkili faktörler daha fazla araştırılmaya başlandı. Tedavi seçenekleri geliştirmek için çalışmalar hız kazandı.
- 2020’ler: Alzheimer hastalığının tedavisi ve erken teşhisi için önemli çalışmalar devam etmektedir.
Alzheimer Hastalığı Belirtileri
- Hafıza Kaybı: Alzheimer hastalığının en belirgin belirtisi, özellikle yeni bilgilerin öğrenilmesi ve hatırlanmasında güçlük yaşanmasıdır. İlk olarak kısa süreli hafıza etkilenir, sonra uzun süreli hafıza da zayıflar.
- Zaman ve Mekan Kavramının Kaybı: Kişi, zamanı veya mekanı anlama yeteneğini kaybedebilir. Mesela, mevcut yılı veya yaşadığı yerin adresini hatırlamakta zorlanır.
- Dil Sorunları: Konuşma ve anlama yeteneğinde bozulma olur. Kelimeleri bulma, cümleleri oluşturma veya konuşulanları anlama konusunda güçlük vardır.
- Mantıksal ve Planlama Yeteneğinin Kaybı: Basit matematiksel hesaplamaları yapma, günlük görevleri planlama ve uygulamada zorluk yaşama gibi sorunlar vardır.
- Karar Verme Güçlüğü: Alzheimer hastaları, zamanla günlük yaşamda karar verme yeteneklerini kaybederler. Sonuç olarak, hastaların sosyal ve finansal kararlar da dahil olmak üzere birçok işlevinde bozulma olur.
- Yabancı Nesneleri veya Tanıdık Yerleri Tanıyamama: Alzheimer hastaları, tanıdık yerleri veya insanları tanıyamayabilirler. Kendi aile üyelerini veya arkadaşlarını unuturlar.
- Davranış Değişiklikleri: Kişilikte değişiklikler, depresyon, huzursuzluk, sinirlilik veya paranoya gibi davranış sorunları ortaya çıkar.
- Nesne Kaybı ve Karıştırma: Alzheimer hastaları nesneleri kaybeder veya onları yanlış yerlere koyarlar. Örneğin, anahtarları buzdolabına koyma gibi.
- Kişisel Bakım Sorunları: Temel kişisel bakım görevlerini yerine getirmede zorlanırlar. Yemek yeme, giyinme ve banyo yapma gibi günlük aktivitelerde yardım gerekebilir.
- Toplumsal İzolasyon: Alzheimer hastaları zamanla toplumsal izolasyon yaşarlar. Çünkü iletişim yetenekleri ve sosyal etkileşimleri azalır.
Alzheimer hastalığının belirtileri, hastalığın ilerlemesi ile daha ciddi ve belirgin hale gelir. Erken teşhis ve uygun tedavi planı, bu belirtileri kontrol etmeye yardımcıdır. Böylece hastalığın ilerlemesinin yavaşlaması mümkündür. Bu nedenle, bu tür belirtileri gözlemleyen kişilerin bir sağlık profesyoneline başvurması önemlidir.
Alzheimer Hastalığı Tedavisi
Maalesef şu an için Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak Alzheimer hastalığının belirtilerini hafifletmek, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve yaşam kalitesini artırmak için birkaç yaklaşım ve tedavi seçeneği mevcuttur. İşte Alzheimer hastalığının tedavi yöntemleri ve destekleyici önlemler:
- İlaç Tedavileri:
- Kolinesteraz İnhibitörleri: Donepezil (Aricept), Rivastigmin (Exelon) ve Galantamin (Beklamen, Razadyne) gibi ilaçlar, Alzheimer hastalarının bilişsel fonksiyonlarını desteklemek amacıyla kullanılır.
- Memantin (Ebixa): Bu ilaç, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olmak ve bilişsel fonksiyonları koruma amacıyla kullanılır.
- Psikososyal Destek:
- Bireysel veya grup terapileri, hasta ve bakım verenler için duygusal ve pratik destek sağlar.
- Danışmanlık ve destek grupları, Alzheimer hastalarının ailelerine bilgi ve yardım sunar.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Düzenli egzersiz
- Sağlıklı beslenme
- Düzenli uyku.
- Sosyal etkileşim ve zihinsel uyarımın sürdürülmesi önemlidir.
- İlaç Deneysel Tedaviler:
- Alzheimer hastalığı üzerine devam eden klinik denemeler, yeni ilaçların ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesine yardımcı olmaktadır.
- Bakım:
- Alzheimer hastalarının güvenliği ve bakımı için uygun bir ortam sağlanmalıdır.
- Bakım verenler, hastaların ihtiyaçlarını karşılamak ve günlük aktivitelerini desteklemek için gereken desteği sağlamalıdır.
Tedavi ve bakım planları, hastanın belirtilerinin şiddetine, yaşına ve sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Alzheimer hastalığının erken teşhisi ve uygun bakım önlemlerinin hastalığın ilerlemesini yavaşlatmasını ve yaşam kalitesini artırması mümkündür. Bu nedenle, bir sağlık profesyoneline danışarak Alzheimer hastalığı ile ilgili uygun tedavi ve bakım planlarını belirlemek önemlidir.
Turkish 