Depresyon, bireyin ruh halini, düşüncelerini ve davranışlarını olumsuz etkileyen, sürekli üzüntü ve ilgi kaybı gibi belirtilerle karakterize edilen bir ruhsal durumdur. Klinik depresyon, sadece geçici bir üzüntü veya moral bozukluğu değildir. İlaveten günlük yaşamı etkileyebilecek kadar şiddetli ve uzun süren bir durumdur.
Depresyon tarihi oldukça eskidir. Gündelik yaşamda “depresyon” kelimesi sıkça kullanılmaktadır ve genellikle olumsuz ruh hallerini ve üzüntü veren yaşam olaylarını çağrıştırmaktadır. Sonuçta da elem, keder, hüzün, gaile, dert, tasa, kasvet gibi kelimelerin yerine “depresyon” kullanılmaktadır. Halbuki psikiyatrik bir bozukluk olarak “depresyon” oldukça farklı ve ciddi bir tablodur.
Depresif bozuklukta sürekli olarak şiddetli bir üzüntü duyma, endişeli hissetme, karamsarlık ve umutsuzluk duygusu, suçluluk ve değersizlik düşünceleri vardır. Ayrıca günlük aktivitelere ilgi ve istek azalır. İlaveten odaklanma ve karar vermede güçlük, unutkanlık, iştah ve kilo kaybı ya da kilo alımı, ölüm ve intihar düşünceleri, intihar girişimi gibi belirti ve şikayetler vardır. Depresif kişide bu belirtilerin bir kısmı ya da hepsi birden bulunabilir. Kişi durumunu bazen “karanlık ve kör bir kuyunun dibinde gibiyim” şeklinde tanımlar. Bu karanlıktan çıkışın mümkün olmadığını düşünür. Sebepsiz bir yorgunluk, yavaşlık ve kötümserlik hali mevcuttur. En önemli ve endişe verici sonuç ise intihar girişimleridir.
Belirtileri
Depresyonun belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak yaygın belirtiler şunlardır:
- Duygusal Belirtiler:
- Sürekli üzüntü, boşluk hissi veya karamsarlık
- İlgi veya zevk kaybı (anhedoni)
- Umutsuzluk, değersizlik veya suçluluk hissi
- Huzursuzluk veya tahammülsüzlük
- Fiziksel Belirtiler:
- Enerji kaybı, sürekli yorgunluk
- Farklı uyku sorunları (uyuyamama veya aşırı uyuma)
- İştahta değişiklik (aşırı yeme veya iştahsızlık)
- Baş ağrıları, sindirim problemleri gibi açıklanamayan fiziksel rahatsızlıklar
- Davranışsal Belirtiler:
- Günlük aktiviteleri yapmada zorluk
- Sosyal izolasyon
- Konsantrasyon problemleri
- Kendine zarar verme veya intihar düşünceleri
Tipleri
Majör Depresif Bozukluk (MDB):
En yaygın depresyon türüdür. En az iki hafta boyunca yukarıdaki belirtilerden birçoğunun görülmesiyle teşhis edilir.
Distimik Bozukluk (Kronik Depresyon):
Daha hafif ancak uzun süreli bir türdür (en az iki yıl sürer).
Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu:
Genellikle kış aylarında ortaya çıkar ve güneş ışığının azlığıyla ilişkilendirilir.
Doğum Sonrası Depresif Durumlar:
Doğumdan sonra hormonal değişikliklerin tetiklediği türdür.
Bipolar Depresyon:
Bipolar bozuklukta depresif dönemlerin bir parçasıdır.
Depresyon Tedavisi
- Psikoterapi:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye odaklanır.
- Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT): Duygusal farkındalık ve değer odaklı yaşam üzerine çalışır.
- Antidepresan İlaçlar
- SSRI’lar: Serotonin seviyesini artırır (ör. fluoksetin, sertralin).
- SNRI’lar: Serotonin ve norepinefrin seviyelerini artırır (ör. venlafaksin, duloksetin).
- Diğer: Trisiklik antidepresanlar, MAOI’ler, atipik antidepresanlar.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Egzersiz yapmak
- Sağlıklı beslenmek
- Sosyal bağlantılar kurmak
- Düzenli uyku alışkanlıkları geliştirmek
- Alternatif Yöntemler:
- Meditasyon, yoga
- Akupunktur
Eğer depresyon belirtileri yaşıyorsanız, bir psikolog veya psikiyatrist ile iletişime geçmekten çekinmeyin.
Tedaviye Dirençli Depresyon
Tedaviye dirençli depresyon (TDD), en az iki farklı antidepresan tedavisine yeterli yanıt alınamayan durumlarda tanımlanır. Bu durumda kullanılan bazı yöntemler:
- İlaç Değişimi veya Kombinasyonu: Farklı antidepresanlar veya ilaçların kombinasyonu ile daha etkili tedavi mümkündür.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)
- TMS (Transkraniyal Manyetik Uyarım): Beyindeki sinir hücrelerini uyarır.
- Elektrokonvülsif Terapi (EKT): Şiddetli vakalarda tercih nedenidir.
- Ketamin Tedavisi: Yeni tedavi seçeneklerinden biridir.
