Psikodrama ile katılımcılar gerçek veya hayalî olayları canlandırarak, duygusal sorunlarını anlama, ifade etme ve çözme fırsatı bulurlar. Dahası psikoterapinin bir türüdür ve genellikle gruplar halinde gerçekleştirilen bir etkinliktir. En önemli özelliği tiyatro teknikleri ile psikoterapi tekniklerini birleştiren doğaçlama ve yaratıcılık üzerine kurulu bir yöntemdir. Temeli, katılımcıların kendi yaşamlarından alınan veya grup tarafından ortaya konulan senaryoları canlandırarak farklı rolleri oynamalarına dayanır. Kurucusu psikoterapist Jacob L. Moreno’dur ve 20. yüzyılın başlarında Viyana’da doğmuştur.
Psikodrama Girişimleri
- Grup Oluşturma: Psikodrama genellikle bir grup terapi ortamında gerçekleşir. Grubu, bir terapist (psikodrama direktörü) yönetir.
- Isınma: Oturum genellikle katılımcıların rahatlaması ve birbirleriyle etkileşime girmesi için yapılan ısınma egzersizleriyle başlar.
- Sahne Kurma: Terapist, bir konu veya senaryo seçer. Bu, genellikle bir katılımcının kişisel deneyimine dayanır.
- Rol Oynama: Katılımcılar, senaryoda yer alan çeşitli rolleri oynarlar.
- Eylem: Katılımcılar, sahnede senaryoyu canlandırırken duygularını ve düşüncelerini ifade ederler. Bu süreç, içsel çatışmaları ve sorunları ortaya çıkarır.
- Paylaşım ve Değerlendirme: Rol oynama bittikten sonra, grup üyeleri deneyimlerini paylaşır ve terapist rehberliğinde bu deneyimleri değerlendirirler.
- Entegrasyon: Grup üyeleri, yaşadıkları deneyimlerden çıkarımlar yaparak bu öğrenmeleri günlük hayatlarına nasıl entegre edebileceklerini tartışırlar.
Teknikler
Oturumları genellikle bir grup terapist veya lider eşliğinde gerçekleşir. Oturumda katılımcılar, rolleri canlandırarak (kendilerini veya başkalarını temsil ederek) duygusal durumları ifade ederler. Bu canlandırmalar, katılımcıların duygusal tepkilerini, düşüncelerini ve davranışlarını daha derinlemesine anlamalarına yardımcı olur. Ayrıca, grup içinde empati geliştirme, ilişkileri anlama ve kişisel farkındalığı artırma gibi amaçlar vardır. Uygulamanın profesyonel bir terapist rehberliğinde yapılması önemlidir. Çünkü duygusal derinlikteki konuları ele alırken doğru yönlendirme ve destek gerekir.
Üç Temel Teknik
Psikodrama duygusal problem çözümünü içeren “protagonist merkezli” bir oyun biçimidir. Genellikle derin duygusal yaşantıları çalışır.
-
- Eşleme: Lider veya grup üyeleri tarafından protagonistin duygu ve düşüncelerini onun ağzından söyleme
- Rol değiştirme: Protagonist, ele alınan konuyla ilgili rollere teker teker girerek o rolün yerini alır.
- Ayna: Protagonist sahnede ele alınan konuyu dışarıdan gözlemler.
Başlangıçta, psikodrama grup terapisi olarak kabul edilmiştir. Ama ileriki zamanlarda bu değişmiş ve sosyometri kavramı devreye girmiştir.
- Monodrama: Monodrama bireysel olarak uygulanan psikodrama oyunlarına verilen isimdir.
- Sosyodrama: Sosyodrama toplumsal oyundur. Bireylerin kararlaştırılmış olan bir sosyal durumu spontan olarak sahneleme metodudur
Psikodrama Amaçları
Duygusal problemleri çözümlemek
- Kişinin muzdarip olduğu duygusal karmaşaları, psikiyatrik bozuklukları ve travmaları aşmak
- Çözümlenmemiş meseleleri sona erdirmek
- Sıkıntılar hakkında değişik bakış açıları kazanmak.
- Yas ve kayıplarla baş etmek
- Sosyal ilişkileri gözden geçirmek ve başkalarıyla olan çatışmaların üstesinden gelmek.
- Sağlıklı olmayan bağlanma şekillerinin üstesinden gelmek
Kişisel gelişim sağlamak
- Farkındalık kazanmak, kendimizi daha iyi anlamak
- Psikodrama oyunlarıyla organizasyonlarda grup bilinci oluşturmak
- Yaşam kabiliyetleri, baş etme yöntemleri kazanmak
- Yaratıcılığımızı geliştirmek.
- Doğal ve içimizden geldiği gibi davranabilme yetenekleri kazanmak.
Psikodrama Uygulaması
- Gruplar ortalama on beş kişidir. Nadiren yüzlerce bireyin katıldığı psikodrama grupları da yapılır.
- Kapalı ve açık psikodrama grupları vardır. Bunlar yeni üyelerin sonradan katılıp katılamamasına göre verilen adlardır.
- Genellikle çifte seans olarak 1,5 – 2 saat olarak gerçekleşir.
- Yalnızca bir oturum şeklinde veya yıllarca sürdürülen oturumlar şeklinde olması mümkündür.
- Psikodrama oyunları hem klinik ortamlardaki hastaların tedavisinde, hem de psiko-sosyal organizasyonlarda çeşitli gruplarla sahnelenir.
- Günlük yaşantılar, ilişkiler, rüyalar, geçmişte yaşananlar, gelecekle ilgili hayaller, korkular oyunların konusu olur.
- Psikoterapist, hasta ve danışan terimleri kullanılmaz. Bunun yerine protagonist, oyunun kahramanı, yardımcı egolar ve grup üyeleri terimleri vardır.
- Psikodrama oyunlarında danışan yerine protagonist, oyunun kahramanı ya da baş oyuncu denilir.
- Protagonist grup içerisinde o an için sağaltımı yapılan grup üyesidir. İlaveten problemlerini çözmek, herhangi bir rüyasını çalışmak, iç görü kazanmak isteyen bireydir.
- Grup içerisinde yapılan bireysel terapi gibidir. Bu nedenle protagonist merkezdedir.
- Psikodrama oyunu boyunca çalışma, belirli bir protagonist üzerinde olur.
- O seansta kimin protagonist olacağına grup karar verir.
- Grup ısınma egzersizleri sırasında doğaçlama olarak da protagonisti seçebilir.
- Yönetmen, yani terapist, katılımcıların kendilerini güvende hissettikleri yapıcı bir çalışma ortamı sağlar.
- Grup yönetmeni bireyleri psikodrama oyununa ısındırır.
- Uygun bir protagonistin seçilmesini sağlar.
- Protagonist seçiminden sonra, seçilmesi söz konusu olup, seçilmeyen adayların kırılmamasına özen gösterir.
- Protagoniste yardımcı olur, uygun gördüğünde protagonistten oyunu durdurmasını ister.
- Antagonist protagonistin içinde bulunduğu çatışmanın rolünü üstlenir.
- Protagonist oyuna başlamadan önce yardımcı egoları seçer. Bazen oyun sürecinde yardımcı egolarıyla yer değiştirir.
- Grup üyeleri diğer katılımcıların farkındalık kazanması ve meseleleri üzerine çalışmalarına yardımcı olurlar.
- Grup üyeleri protagonist ile empati kurar. Ayrıca gerektiği durumlarda farklı rolleri üstlenirler.
Uygulandığı Durumlar
- İlişki problemleri yaşayanlar
- Travma geçirenler
- Bağımlılıklar
- Psikosomatik şikayetler
- Depresyon
- Bireysel farkındalık kazanmak isteyenler
Turkish 