Vajinismus tedavisi ilkeleri hastalığın tipine ve nedenlerine göre çok az farklılık gösterir. Üstelik tedavi programına tam olarak devam eden hastalarda hemen her zaman tam düzelme olur. Hatta vajinismus en yüksek oranda tedavi edilebilen kadın cinsel işlev bozukluğudur. Pek çok araştırmada tedavide başarı oranları %100 bulunmuştur. En düşük başarı oranı bile %75 olarak bildirilmiştir. Bununla birlikte, tedaviyi yarıda bırakanlar veya tam olarak bitirmeyenlerin durumları ile ilgili veri yoktur.
Vajinismus tedavisi ilkeleri;
-
- cinsel yanıt döngüsü ile ilgili bilgilendirme,
- cinsel anatomi ve fizyoloji hakkında eğitim,
- duyarsızlaştırma teknikleri ve
- davranışsal-bilişsel yeniden yapılandırmayı içerir.
Tedavi süreci aşamalı olarak ilerler.
Vajinismus tedavisi ne kadar sürer?
- Tedavi motivasyonu yüksek hastalarda düzelme ortalama 6-8 haftada olur.
- Yoğunlaştırılmış tedavi programı ile 2 haftalık sürede düzelme mümkündür. İki haftalık tedavi modeli Masters ve Johnson tarafından geliştirilmiştir. Bu modele göre tedavi programına hekim, fizyoterapist veya danışman gibi bir sağlık uzmanı eşlik ederse tedavi süresi kısalır.
- Terapistin seanslar sırasında önerdiği alıştırmaları, kadın evde kendi kendine yapar.
- Kadın istediği yerde, zamanda ve kendini rahat hissettiği adımlarla ilerler.
- Bu kendine-yardım yaklaşımı ile yapılan tedavinin en büyük avantajıdır.
- Kadın kendini tamamen rahat hissettikten sonra diğer aşamaya geçer.
- Yüksek iyileşme motivasyonu olan kadınlar tedavi programını daha hızlı tamamlar.
- Ancak yine de kişinin her aşamada kadar zaman yetiyorsa o kadar zaman geçirmesi esastır.
Tedavi süresini etkileyen faktörler:
- Alıştırmaları yapmada disiplin ve ısrarcılık: Tedavi süresini kısaltmak için alıştırmaları aksatmadan, düzenli, sürekli, yeterince zaman ayırarak yapmak gerekir.
- Kaçınma: Bazı hastalar tedavi aşamalarına hemen başlar. Diğer bazıları ise için bu uzun zaman alır. Alıştırmalarda kaçınma davranışı gösteren kişilerde tedavi süresi uzar.
- Motivasyon düzeyi: Yüksek motivasyon düzeyinde olmak ve bunu tedavi sürecinde sürdürmek tedavi süresini kısaltır.
- Fiziksel sağlık: Genel sağlık durumu iyi olmayan kadınlarda tedavi daha zordur.
- Eşlik eden psikiyatrik durumlar: Aşırı korku, depresyon gibi psikiyatrik sorunlar da tedavi süresini etkiler. İş, aile, okul gibi diğer alanlarda sorun olması tedaviyi karmaşık yapar.
- Ruhsal engeller: daha önceki başarısız baş etme veya tedavi girişimleri nedeniyle ortaya çıkan umutsuzluk, endişe, şaşkınlık gibi duygular tedavi sürecini uzatabilir.
- Kişisel öykü: Bazı kadınlarda istismar veya ruhsal sorunlar tespit edilir. Böyle vakalarda ek tedavi gerekir.
- Partner desteği: Tedavi için işbirliğine giren bir erkek süreci olumlu yönde etkiler. Kadında güven ve moral artışı olur. Böylece ve tedavi hızlanır.
- Terapist desteği: Terapistin her hastaya onun için en uygun olabilecek bir tedavi stratejisi geliştirmesi başarı şansını artırır.
- Diğer destekler: Mümkün olursa aynı sorunu yaşamış ve tedaviyle düzelmiş diğer kadınlarla hastanın bağlantı kurması tedavide çok yardımcıdır.
Birincil ve ikincil vajinismus tedavileri arasında fark var mı?
- Vajinismus tedavisi ilkeleri hastalığın tipine ve nedenlerine göre çok az farklılık gösterir.
- Birincil ve ikincil vajinismus tedavisi arasında küçük farklar vardır.
- İkincil vajinismus tedavisinde odak pubukoksigeal kaslar (PC kasları) üzerinde bilinçli kontrol kazandırmaktır.
- Böylece kaslardaki spazm-sıkılık gevşerken tedavinin diğer basamakları da sürece dahil edilir.
- Genellikle çok az emosyonel tetikleyici vardır. Bu nedenle psikolojik konular üzerinde daha az durulur.
- Ancak tecavüz veya başka bir cinsel travma varsa emosyonel konular üzerinde daha fazla durmak gerekir.
- Ağrılı cinsellik uzun zamandır varsa eşle ilgili olumsuz duygular daha çoktur. Böyleyse bütün tedavi aşamaları ve tetikleyicileri içerecek şekilde yapılır.
- Potansiyel duygusal sorunları çözmek ağrısız cinsel birleşmeyi mümkün kılar.
Birincil ya da ikincil vajinismus ayrımının yapılması önemli midir?
Karmaşık öyküsü olan kadınlarda birincil veya ikincil vajinismus tanısı koymak zor olabilir. Bununla birlikte genel tedavi yaklaşımı her iki durum için benzerdir ve tedavi sürecinde her bir tedavi basamağını uygulamanın bir zararı yoktur.
Vajinismusta tanı koymak ve tedavi etmek zor mudur?
- Vajinismus sık görülen ve çiftlerin yaşamlarına büyük darbe vuran bir bozukluk olduğu halde pek çok doktor tarafından pek bilinmez.
- Tanı ve tedaviyle ilgili hiçbir bilgisi olmayan doktorlar mevcuttur.
- Vajinismusun genel toplumda %1’den bile az görüldüğü ön kabulu doktorların konuyu ihmal etmelerinde önemli bir etkendir.
- Halbuki bozukluk gerçekte çok daha sık ortya çıkmaktadır ve vajinismustan muzdarip kadınlar kısır döngü içinde kıvranıp durmaktadırlar.
- Doğru tanı ve tedavinin gecikmesi ya da konamaması, doktorların bozukluğa aşina olmaması kadında “çaresiz bir derde düştüğü” fikrine yol açabilir.
- Bu arada doktor doktor gezerek bir sonuca ulaşamanın maddi ve manevi yükünü taşırlar.
Vajinismus hakkında bilgili yeterli uzmanın olmayışının önündeki engeller:
Vajinismusu hiç tanımayan doktorlar olduğu gibi tanı koyup sıra tedaviye gelince yetersiz kalan uzmanlar vardır. Ayrıca vajinismus konusunda uzmanlaşmış sağlıkçılara vajinismuslu kadınların ulaşması oldukça zordur. Bu zorluğun nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:
- Vajinismus tanı ve tedavisinde uzmanlaşmış çok uzman ve klinik vardır.
- Uzun süre randevu alamamak özellikle devlet hastanelrinde büyük bir sorundur.
- Uzmanlaşmış kliniklerin sahip olması gereken nitelikler konusunda bir uzlaşma ve standardizayon yoktur.
- Amerika Birleşik Devletleri’nde vajinismus tedavisinin bedeli bazı vakalarda on bin dolara kadar yükselir. Bu nedenle kendine-yardım yaklaşımı ile yapılan tedavi maliyeti daha düşük olduğundan üstünlük taşımaktadır.
- Bazı Kadınlar için tedavinin ulaşılabilirliği uygun şartlarda ve lokalizayonlarda olmaz. Ek olarak bazen tedavi çok sıkışık, yoğunlaşmış olabilir ki bu da hastaları olumsuz yönde etkiler.
- Daha önce tedavi görmüş kadınlarda hatalı yaklaşımlar, başarısız girişimler uygun tedavi arama konusunda gönülsüzlük yaratır.
- Vajinismus yaşayan kadınların ve eşlerinin utanma, çekinme, sıkılma gibi duyguları da tedavi arayışını engelleyen önemli konulardır.
Kendine-yardım yaklaşımı: Bu yöntemle vajinismus tedavisi uygulanması utanç, sıkılma, uzak yerdeki uzmana veya tedavi merkezine ulaşma sorunları gibi pek çok problemin çözümünü sağlar. Bu yöntem, iyileşme için her bir kadının kendi durumunu anlaması ve tedaviye aktif katılımını kapsar. Elbette ideal olan yaklaşım çiftin vajinismus tedavisi yapan doktorla düzenli oturumlarda bir araya gelmesidir. Doktorun yakın rehberliği eşliğinde, hastalar sorunu daha kolay aşar.
Turkish 