Antisosyal kişilik bozukluğu (ASKB), kişinin, topluma uygun sosyal normları ve diğer insanların haklarını sürekli bir şekilde ihlal ettiği, başkalarını sömürdüğü ve onlara karşı kayıtsız olduğu bir kişilik bozukluğudur. Bu kişiler, suç işlemeye, yalan söylemeye, sorumsuz davranışlarda bulunmaya yatkındır. Genellikle ahlaki değerlere, vicdani düşüncelere ve empati yeteneğine sahip olmazlar. Başkalarının duygularını anlayıp paylaşma yeteneği oldukça zayıf veya neredeyse yok gibidir. Suç işlemekten kaynaklanan suçluluk hissi gibi duygusal tepkileri genellikle sınırlıdır veya yoktur. Başkalarının haklarına ve ihtiyaçlarına kayıtsızlık, başkalarını istismar etme, yalan söyleme ve manipüle etme gibi davranışlar sık görülür. Bu nedenle sağlıklı sosyal ilişkileri kuramazlar.
Bu kişilik bozukluğu olan bireylerin davranışları, toplum tarafından kabul edilen normlara uymaz ve çoğunlukla suç işleme, manipülasyon ve kişisel çıkarları doğrultusunda başkalarını kullanma eğilimindedirler. Bununla birlikte, sosyal becerilere sahip olabilirler ve yüzeyde çekici, karizmatik ve etkileyici olabilirler.
Nedenleri
ASKB’nin tek bir nedeni yoktur, ancak aşağıdaki faktörler bu bozukluğa yakalanma riskinizi artırabilir:
- Biyoloji: Alışılmışın dışında serotonin seviyelerine sahip olabilirsiniz. Serotonin beyninizde ruh halinizi ve mutluluk duygularınızı düzenleyen bir kimyasaldır.
- Çevre: Erken çocukluk döneminde yaşanan travma veya istismar, yaşamın ilerleyen dönemlerinde ASKB geliştirme riskinizi artırır.
- Genetik: Bazı bireyleri ASKB geliştirmeye yatkın hale getirebilecek bazı genetik faktörler olabilir.
- Yaşam Tarzı: ASKB tanısı alan kişilerin yaklaşık yarısının alkol-madde kullanım bozukluğu da sorunları vardır .
Cinsiyet: Erkeklerde görülme oranı kadınlara göre daha fazladır.
Tanı Kriterleri (DSM-5):
A-Aşağıdakilerden en az üçü ile belirli, 15 yaşından itibaren süregelen, başkalarının hakkını umursamayan ve çiğneyen yaygın bir örüntü;
- Tutuklanması için zemin hazırlayan tekrarlayıcı eylemlerde bulunma, yasalara ve toplumsal kurallara ayak uyduramama.
- Sürekli yalan söyleme, takma isim kullanma, kişisel çıkar ve zevki için başkalarını atlatma.
- Dürtüsel davranışlar.
- Yineleyen kavgalar veya saldırılarla belirli sinirlilik ve saldırganlık.
- Kendi ve başkalarının güvenliği konusunda umursamazlık.
- Bir işi sürekli götürememe, mali yükümlülüklerini yerine getirememe ile belirli sürekli sorumsuzluk.
- Davranışlarından pişmanlık duymama.
B-Kişi en az 18 yaşındadır.
C-15 yaşından önce davranım bozukluğu olduğuna dair kanıtlar vardır.
D-Toplumdışı davranışlar yalnızca şizofreni ya da bipolar bozukluğun gidişi sırasında ortaya çıkmamıştır.
Çocuklardaki davranım bozukluğu erişkinlerdeki Antisosyal kişilik bozukluğunun bir öncüsüdür. Davranım bozukluğu diğerlerinin temel hakları veya sosyal normlarının ihlal edildiği tekrarlayıcı davranış örüntülerini kapsar. Çocuklukta ve ergenlikte en sık konulan tanılardan birisidir ve sıklığı ortalama %2-6 arasındadır. Davranım bozukluğunun spesifik davranış özellikleri dört kategoriden oluşur.
1)İnsanlara ve hayvanlara karşı saldırganlık,
2)Eşyalara zarar verme,
3)Dolandırıcılık veya hırsızlık
4)Kuralların ciddi bir şekilde ihlal edilmesidir.
Tedavi
Tedavi, antisosyal kişilik bozukluğu olan kişiler için zorlayıcı olabilir. Çünkü genellikle tedaviyi kabul etmekte isteksizdirler. Ancak, terapi ve davranışsal müdahalelerle bazı semptomlar yönetilebilir ve sosyal işlevsellik artar.
İlaçlar genellikle saldırganlık, depresyon veya dengesiz ruh halleri olan kişilere yardımcı olur.
- Antidepresanlar, beyninizdeki serotonin seviyelerini düzenleyebilir. Sertralin ve fluoksetin bu amaçla kullanılanılır.
- Antipsikotikler, şiddet içeren davranışları veya saldırganlığı kontrol eder. Bu amaçla kullanılan ilaçlara örnek risperidon ve ketiapin vardır.
- Duygudurum dengeleyiciler, ruh hali veya davranıştaki gelgitleri yönetmeye yardımcı olur. Lityum ve karbamazepin bu amaçla kullanılan ilaçlar arasında bulunur.
Psikoterapi davranışlarınızın başkalarını nasıl etkilediğini düşünmenize yardımcı olabilir. Terapi biçimleri:
- Bilişsel davranışçı terapi
- Bireysel terapi
- Grup terapisi
- Aile terapisi
Turkish 